Przewrót dokonany przez Józefa Piłsudskiego w połowie maja 1926 roku to nie tylko kilka dni walk i zmiana władzy. To także dni dezorientacji i niepokoju, a później żałoby dla wielu zwykłych mieszkańców stolicy. Jak wyglądało życie w Warszawie w obiektywach reporterów?

Jednym z pierwszych działań wojsk wiernych marszałkowi Piłsudskiemu było obsadzenie Mostu Kierbedzia, przez który przechodziły na drugą stronę rzeki inne oddziały zamachowców. Z kolei Most Poniatowskiego kontrolowany był przez siły rządowe. W obu miejscach zbierały się tłumy ciekawskich i zdezorientowanych mieszkańców stolicy.

Szerokie ujęcie wejścia na Most Kierbedzia. Widoczna kratownica ponad mostem, kilku policjantów oraz żołnierze stojący w luźnym rzędzie przy wejściu.
Posterunek wojskowy przy wjeździe na Most Kierbedzia. Tablica ostrzegawcza u góry głosi: „Jazda stępa, palenie papierosów surowo wzbronione, na chodnikach zatrzymywać się nie wolno” (fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe, sygn. 1-P-2708-1, domena publiczna)
Tłum rozciągnięty w poprzek wjazdu na Most Poniatowskiego z widocznymi charakterystycznymi wieżycami. Za tłumem rozciąga się pusty most, po którym jedzie jeden samochód.
Tłum ludzi z rowerami przy wjeździe na Most ks. Józefa Poniatowskiego ((fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe, sygn. 1-P-2708-2, domena publiczna)

Tłumy przyglądały się też posterunkom i barykadom w innych częściach miasta:

Skrzyżowanie ulic z widocznymi kamienicami przy jednej z nich, naprzeciw fotografa. Po dwóch stronach skrzyżowania w poprzek ulicy stoi tłum gapiów.
Tłum ludzi przyglądający się posterunkom wojskowym na rogu ulicy Marszałkowskiej i Nowogrodzkiej (fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe, sygn. 1-P-2705-2, domena publiczna)
Widok na skrzyżowanie brukowanych ulic. Jedna z nich jest przedzielona częściowo okopem i leżącymi drewnianymi budkami. Na chodnikach tłum mieszkańców.
Barykada na rogu ul. Marszałkowskiej i Alej Jerozolimskich (fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe, sygn. 1-P-2709-2, domena publiczna)
Widok na brukowaną ulicę. Na jej skraju stoją dwa działa polowe obsadzone przez żołnierzy i zwrocone w dwie strony. Na chodniku obok tłum gapiów.
Stanowisko artylerii na ulicy Mokotowskiej. Widoczne armaty polowe kal. 75 mm wz. 1897 Schneider (fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe, sygn. 1-P-2707, domena publiczna)
Widok na biegnącą wzdłuż poziomego kadru brukowaną ulicę. Na pierwszym planie widoczni żołnierze stojący luźnym rzędzie w poprzek ulicy, a w tle tłum gapiów.
Posterunek wojskowy na rogu ulic Marszałkowskiej i Nowogrodzkiej (fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe, sygn. 1-P-2705-1, domena publiczna)
Na skraju brukowanej ulicy, głową w stronę fotografa, leży ciało martwego konia, z nogami już na chodniku. Z trzech stron otoczone jest przez grupę gapiów: mężczyzn i chłopców.
Obiektem zainteresowania gapiów stało się również ciało padłego konia (fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe, sygn. 1-P-2709-1, domena publiczna)

Mieszkańcy stolicy gromadzili się na ulicach nie tylko z powodu ciekawości. Niektórymi kierowała troska o zdrowie rannych i dusze zabitych.

Grupa ludzi rozciągnięta wzdłuż ozdobnego metalowego ogrodzenia z bramą. Po prawej za ogrodzeniem widoczne okna dwupiętrowego budynku.
Tłum ludzi oczekujący na wiadomość o rannych przed bramą szpitala wojskowego w Alejach Ujazdowskich (fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe, sygn. 1-P-2710, domena publiczna)
Noc. Na słupie obok ulicznej latarni widoczna niewielka kapliczka, wokół której stoi grupa ludzi zwrócona do fotografa plecami. W tle dwa drzewa i kamienica.
Grupa ludzi podczas modlitwy za ofiary przewrotu majowego pod kapliczką na rogu ulic Śniadeckich i Polnej (fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe, sygn. 1-P-2713, domena publiczna)

Kilkudniowe walki toczone w sercu miasta przyniosły nieuchronne zniszczenia:

Parter kamienicy z oknem zasłoniętym okiennicami. W ścianie widoczne liczne otwory po kulach, a w niektórych miejscach spore odpryski kamienia powstałe w czasie ostrzału.
Ściana kamienicy przy Alejach Ujazdowskich 9 ostrzelana z karabinu maszynowego (fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe, sygn. 1-P-2709-4, domena publiczna)
Widok na dużą, przynajmniej trzypiętrową kamienicę. WItryny sklepowe na parterze są zabite deskami, na piętrze widać zaś wybite szyby.
Kamienica na ulicy Marszałkowskiej z rozbitymi oknami wystawowymi (fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe, sygn. 1-P-2709-3, domena publiczna)
Roztrzaskane drzewa przydrożne na jednej z ulic.
Uszkodzone przez pociski drzewa w Alejach Ujazdowskich (fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe, sygn. 1-P-2709-5, domena publiczna)

W czasie przewrotu majowego zginęło 215 żołnierzy i 164 cywilów. Po zakończeniu walk obyły się pogrzeby.

Kondukt pogrzebowy z ciałem podporucznika Szczepana Olchowicza na ulicy Krakowskie Przedmieście przed (kościołem św. Krzyża)(fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe, sygn. 1-P-2712, domena publiczna)
Kondukt pogrzebowy z ciałem podporucznika Szczepana Olchowicza na ulicy Krakowskie Przedmieście przed (kościołem św. Krzyża)(fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe, sygn. 1-P-2712, domena publiczna)
Długi głęboki rów wypełniony trumnami przykrytymi kwiatami i gałęziami drzew. Przy krawędzi mogiły z trzech stron rzędy żałobników.
Zbiorowa mogiła ofiar przewrotu majowego przed zasypaniem ziemią (fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe, sygn. 1-P-2711-1, domena publiczna)
Na pierwszym planie grupa duchownych skupiona wokół biskupa w infule. na drugim planie tłum stojący w poprzek zdjęcia.
Duchowni różnych wyznań podczas modlitwy nad mogiłą ofiar przewrotu majowego, wśród nich biskup polowy Stanisław Gall (w stroju ceremonialnym). Na drugim planie widoczny tłum uczestników pogrzebu, wśród nich premier Kazimierz Bartel (czwarty z lewej w pierwszym rzędzie) (fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe, sygn. 1-P-2711-2, domena publiczna)
Na pierwszym planie pięcioro żałobników. Jedna z kobiet oraz mężczyzna w mundurze wojskowym podtrzymują omdlewającą kobietę trzymającą trzonek łopaty. Obok stoi jeszcze młody mężczyzna i młoda kobieta z pochyloną głową.
Członkowie rodziny jednej z ofiar przewrotu majowego pogrążeni w żałobie (fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe, sygn. 1-P-2711-4, domena publiczna)
Grupa żałobników stojąca nad grobem z wieńcami kwiatów. Na wprost fotografa mężczyzna i kobieta podtrzymują omdlałą kobietę.
Członkowie rodziny jednej z ofiar przewrotu majowego pogrążeni w żałobie (fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe, sygn. 1-P-2711-3, domena publiczna)
Kilkoro mężczyzn prowadzi wózek z ciałem zmarłego przykryte ciemnym całunem. Za nimi kolejny taki wózek. Dookola grupy żałobników, w centrum kadru obok wózka z ciałem rabin pochylony nad kartką papieru. Obok zrozpaczona kobieta wyrywa się w stronę ciała.
Pogrzeb żołnierzy żydowskich poległych w czasie majowych walk (fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe, sygn. 1-P-2711-5, domena publiczna)

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj

dwa × 1 =